Het Pauperparadijs

Al twee jaar op rij trok Het Pauperparadijs uitverkochte zalen in het gevangenismuseum in Veenhuizen. Dit jaar verplaatst de voorstelling zich naar Carré, om ook hier het indrukwekkende en schrijnende verhaal van de paupers te vertellen.

Sluiten wij onze ogen voor wat wij niet willen zien?

Het theaterspektakel is gebaseerd op het boek ‘het Pauperparadijs’ van Suzanna Janssen: het boek vertelt het levensverhaal van de Paupers. Hoewel de ‘maatschappij der weldadigheid’ onderdeel is van de Nederlandse geschiedenis, weten maar weinig mensen af van het bestaan van het Pauperparadijs. En als ze er al van weten, hebben ze geen idee wat er gebeurde achter de enorme hekken van de pauper koloniën. Ook de regisseur – Tom de Ket – had nog nooit gehoord van het Pauperparadijs, totdat hij het boek van Suzanna Janssen in handen kreeg. Tom vond het verhaal zo indrukwekkend, dat hij het verhaal van de schaamte, pijn en hoop wilde vertellen in het theater.

Lavalu is er in geslaagd om ook in de muziek het verhaal krachtig neer te zetten

De geschiedenis van Pauperparadijs begint in het jaar 1818. Armoede is een groeiend probleem in Nederland en Johannes van den Bosch, een Nederlandse generaal, bedenkt samen met de koning een oplossing. Johannes van den Bosch richt ‘de Maatschappij der weldadigheid op’, waar gewerkt wordt aan de wederopbouw van het land door paupers herop te voeden. Een aantal jaar na de opening van de koloniën kampt de Maatschappij der weldadigheid echter met een probleem: paupers die in staat zijn om te werken blijven weg uit de koloniën. Daarom draagt Johannes op om alle wezen boven de zes naar de gestichten te sturen.

Het Pauperparadijs vertelt het verhaal van Teunis en Aagje, die samen met vele wezen uit Amsterdam naar de koloniën gestuurd worden en daar – tegen hun zin in – moeten werken. Teunis heeft moeite met het strenge regime van de gestichtsdirecteur en komt steeds meer in de problemen, zeker als hij verliefd wordt op de dochter van generaal Braxhoofd en haar per ongeluk zwanger maakt. Samen met zijn geliefde vecht Teunis voor een beter leven voor henzelf en de kinderen buiten het Pauperparadijs, maar dat blijkt nog niet zo simpel…

De anonimiteit van de paupers wordt door het ensemble prachtig neergezet, door de massaliteit waarmee ze spelen

De spelers, waaronder Rosa da Silva (als Aagje) en Kees Boot (directeur Schepenaar), weten het verhaal goed te vertellen. Op sommige momenten lijkt het spel van de hoofdpersoon Teunis, bij de première gespeeld door Steyn de Leeuwe, wat overdreven, maar dit illustreert tegelijkertijd de enorme wanhoop van de paupers. Het publiek voelt het verdriet en de pijn van de paupers. In het stuk wordt veel gebruik gemaakt van muziek; Lavalu componeerde deze muziek. Een enorme uitdaging naar eigen zeggen, maar Lavalu is er in geslaagd om ook in de muziek het verhaal krachtig neer te zetten. Hoewel de muziek oprecht zorgt voor kippenvel, zijn er helaas momenten waarop de instrumenten de zangstemmen overschaduwen, wat op deze momenten de kracht van de muziek wat tenietdoet.  

In de voorstelling wordt gebruik gemaakt van een groot ensemble, die de voorstelling nog indrukwekkender maakt. De anonimiteit van de paupers wordt door het ensemble prachtig neergezet, door de massaliteit waarmee ze spelen. Het ensemble spreekt niet, het werkt en gehoorzaamt, net als de Paupers rond 1800. Het ensemble zorgt daarnaast ook voor een enorme sfeerimpressie. Waar in Veenhuizen vooral gebruik werd gemaakt van lokaal talent, bestaat het ensemble nu grotendeels uit professionele spelers, zangers en dansers. De meerstemmigheid van het ensemble klinkt erg goed en ook de choreografieën worden strak uitgevoerd. Het decor ondersteunt de sfeer in de voorstelling goed. Door de enorme decorstukken, wordt de nietigheid van de paupers extra vergroot. Hoewel de licht- en geluidseffecten de impact van woorden en gebeurtenissen op veel momenten vergroot, leiden de beelden die op het achterdoek geprojecteerd worden vooral af van het verhaal.

Het Pauperparadijs is een prachtige voorstelling, die gegarandeerd zorgt voor kippenvelmomenten

Ondanks dat het Pauperparadijs een schrijnend verhaal vertelt, brengt de verteller, gespeeld door Paul. R. Kooij, de nodige luchtigheid en humor in het verhaal. De verteller loodst het publiek door de voorstelling, door waar nodig uitleg te geven over de situatie. Ook trekt de verteller het verhaal af en toe door naar de hedendaagse tijd: de geschiedenis van de paupers lijkt ver achter ons te liggen, maar is dit wel zo? Of sluiten wij onze ogen voor wat wij niet willen zien, net als de bevolking en edelen in de 19e eeuw..?

Het Pauperparadijs is een prachtige voorstelling, die gegarandeerd zorgt voor kippenvelmomenten en tegelijkertijd op een boeiende manier het verhaal van de koloniën der weldadigheid vertelt. Het Pauperparadijs speelt nog tot 5 augustus in Carré. Ga voor meer informatie en kaartjes naar hetpauperparadijs.nl.

Door Floor Noordam

Foto’s: Ben van Duin