Marie Antoinette

Is het de gezonde lucht aan de Golf van Biskaje of is het de zeewaterkwaliteit, het mag de vraag zijn, maar wat de dansers van Malandain Ballet Biarritz op scène brengen is van een uitzonderlijk niveau. Ze brengen vooral hedendaags ballet onder leiding van Thierry Malandain himself. En niet onbelangrijk: we hebben een Vlaamse vertegenwoordiging in dat gezelschap met de uit Izegem afkomstige Frederik Deberdt. Na jaren optreden in het buitenland hebben we hem nog eens in zijn geboorteland kunnen bewonderen, want dit weekend resideerde het gezelschap in Antwerpen met hun recente productie “Marie Antoinette”.

Ijzersterke voorstelling

Vandaag de dag ondenkbaar in een eerbare beschaving, maar zo’n 300 jaar geleden was het de normaalste zaak van de wereld dat heel jonge kinderen werden uitgehuwelijkt omwille van de voortgang van naam en faam. Vooral in rijke en adellijke families en zo werd ook de op één na jongste dochter van de Oostenrijkse keizer Frans I, Marie Antoinette, uitgehuwelijkt aan de Franse kroonprins Lodewijk Augustus toen ze goed en wel veertien jaar oud was. De kroonprins zelf was amper een jaar ouder. Een huwelijk dat vooral in functie van een relatieverbetering tot stand kwam tussen aartsvijanden Oostenrijk en Frankrijk. Want toen vader Frans I op Marie Antoinette’s tiende verjaardag stierf besloot haar oudste broer Jozef de relaties tussen Oostenrijk en enkele buurlanden op te poetsen. Marie Antoinette kreeg vier kinderen waarvan er twee heel jong overleden zijn.

Enkel minimaal gebruik makend van enkele prachtige rekwisieten worden de taferelen uitgebeeld waarbij de zalige choreografieën ons doorheen het verhaal laten dwarrelen

Ze was een veelbesproken vrouw waarover heel wat verhalen, al dan niet waargebeurd, de ronde doen. Dat ze een beetje boven haar toch al verheven status leefde werd haar door het land die randje bankroet stond niet in dank afgenomen. En dat ze wereldvreemd was en niet besefte hoe het volk zich moest redden om te overleven illustreert een uitspraak die ze zou hebben gedaan “s’Ils n’ont pas de pain, qu’ils mangent de la brioche!” (vrij vertaald naar “als ze geen brood hebben, dan eten ze toch cake!”). Kon koning Lodewijk haar wel financieel voldoening schenken, seksueel was er toch iets aan de hand. Volgens sommige bronnen had Marie Antoinette met Lodewijk’s medeweten een verhouding met Axel von Fersen, een Zweedse graaf en legerofficier. (nader onderzoek heeft uitgewezen dat er geen verband is met de Zweedse balletjes van Ikea!). Tijdens de Franse revolutie werd de koninklijke familie onder bewaking gezet in een paleis aan de oevers van de Seine, maar de opstandige Sansculotten ontvoerde de familie en in januari 1793 werd koning Lodewijk terecht gesteld en in oktober van dat jaar begon de rechtszaak tegen Marie Antoinette. Ze werd beschuldigd van verschillende verzonnen aanklachten, onder andere dat ze betrokken was in het organiseren van een burgeroorlog. Ook al was er geen enkel bewijs voor deze beschuldigingen, Marie Antoinette werd na een vernederende tocht van de gevangenis naar het schavot genadeloos onthoofd op 16 oktober 1793.

Dergelijk geschiedenisgetrouw verhaal vertellen met dans is op zich al een huzarenstukje. Maladain brengt het op meesterlijke wijze op muziek van Joseph Haydn. Enkel minimaal gebruik makend van enkele prachtige rekwisieten worden de taferelen uitgebeeld waarbij de zalige choreografieën ons doorheen het verhaal laten dwarrelen. Bijvoorbeeld het grote rechthoekig kader in de indrukwekkende openingsscène, waarmee de gigantische feesttafel bij de bruiloft wordt uitgebeeld. De waaiers die de mannen gebruiken in de schitterende choreografie waarbij de modebewustheid en de elegantie van de koningin worden benadrukt, of de schaapjes die het tafereel in de tuinen van Trianon vervolledigen. Daarnaast spreken de kostuums evenzeer tot de verbeelding. Zoals bij het galabal enkele dagen na het huwelijk, waar de dansers schitteren in witte pakken en jurken in fel contrast met de sobere achtergrond.

Frederick Deberdt brengt ons in vervoering met zijn dans waar hij als Lodewijk XV sterft

Het stuk staat bol van indrukwekkende scènes, zoals het operabezoek de dag na het huwelijksfeest. Daar wordt Marie Antoinette al snel vertrouwd gemaakt met het Franse repertoire met een voorstelling van Perseus (Perseus en Medusa, een verhaal uit de Griekse mythologie waarbij Perseus het hoofd van Medusa afhakt). Het gevecht tussen Perseus en Medusa is fenomenaal. Frederick Deberdt brengt ons in vervoering met zijn dans waar hij als Lodewijk XV sterft. De slotscène waar Marie Antoinette overmeesterd wordt door de Parijzenaren en beseft dat haar dagen als koningin geteld zijn.

Technisch de perfectie benaderend met een zelden geziene elegantie kunnen de dansers enkel beloond worden met een minutenlange staande ovatie. Het 22 muzikanten tellend orkest zorgt voor de kers op de muzikale taart. Keihard verdiend voor een ijzersterke voorstelling die een tijdje blijft nazinderen.  

Door Jean Paul De Corte

Foto’s:  Olivier Houeix